Yaklaşık 4 aydır dünya gündeminde önemli bir yer tutan ve latince de taç anlamına gelen corona daha önce SARS ve şimdide COVID-19 Corona virüsü hala can almaya devam etmektedir. Birçok insanı telaşlandıran ve farklı algılara yol açan bu hastalık hakkında merak edilenleri çeşitli kaynaklardan edindiğim bilgileri derleyerek sizlere aktarmak istiyorum.
Peki, corona virüs nedir? Virüsten korunmak için neler yapmalı? İşte, bu hastalık hakkında bilmeniz gereken detaylar ; Yazının sıkıcı olmaması adına sıkça sorulan sorulara yanıtlar aramaya çalışacağım.
Corona Virüs Nedir?
2019-nCoV olarak adlandırılan corona virüs, solunum yolları enfeksiyonuna neden olan bir virüs çeşididir. Yeni korona virüs, geçtiğimiz yıllarda dünyaya yayılan ve ciddi solunum yolu sorunlarına neden olan SARS-CoV ve MERS-CoV ile aynı ailedendir.
İlk olarak Çin’in Vuhan kentinde görülen ve buradan dünyanın pek çok ülkesine yayılan yeni tip corona virüsün; yaşlılarla birlikte kalp hastalığı, astım, diyabet, kanser, akciğer sorunları ya da bağışıklık sistemini zorlayan hastalığı olanları daha fazla etkilediği belirlenmiş durumda. Her hastalıkta olduğu gibi aynı anda başka bir enfeksiyon geçiriyorsanız etkilenme oranınız artacaktır.
Kuluçka Süresi Ne Kadar?
Korona virüsün inkübasyon yani kuluçka süresi 2 ila 14 gün arasındadır. Yani vücut, hastalığa neden olan 2019-nCoV virüsünü aldıktan 2 ila 14 gün sonra hastalık belirtilerini gösterebilir.
Corona Virüsün Belirtileri Nelerdir?
Vücutta soğuk algınlığı ve grip ile benzer yansımalara neden olan corona virüsü belirtileri; yüksek ateş, öksürük, nefes darlığı, boğaz ağrısı ve burun akıntısıdır. Hastalığın şiddetli gerçekleştiği bünyelerde zatürre, ağır solunum sıkıntısı, böbrek yetmezliği de görülebilir. Üzülerek belirtmek gerekiyor ki ciddi vakalar ölümle sonuçlanabilir.
Corona Virüs Nasıl Bulaşır?
Korona virüsün bulaşma yolu damlacıklarla olur. Öksürme, hapşırma, konuşma nedeniyle ağızdan çıkan damlacıklar havada, tozlarda asılı kalabilir ve solunum ya da yüzeylere temas yoluyla insandan insana bulaşabilir. Solunum yoluyla hastalığın bulaşması için yakın temas gereklidir. Hastalığın tanısının koyulması ise moleküler kan testleriyle mümkündür.
Yeni coronavirus hayvanlardan insana bulaşır mı?
Bir köpekten insana bulaştığı haberleri ise şuan için belirsizliğini koruyor. "Zayıf pozitif" test sonucunun sonuçları belirsizdir ve virüsün varlığının enfeksiyon, çevresel kontaminasyon, çapraz reaktivite veya testin kendisiyle ilgili potansiyel sorunlardan kaynaklanıp kaynaklanmadığı bilinmemektedir. Hong Kong yetkilileri, köpeğin hiçbir klinik hastalık belirtisi göstermediğini, karantinaya alındığını ve bakımının yapıldığını ve durumunu belirlemek için izlenmeye ve test edilmeye devam edileceğini söyledi.
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine (CDC) göre, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki hiçbir hayvan virüsle tanımlanmamıştır ve köpeklerin veya diğer evcil hayvanların COVID-19 ile sözleşme yapabileceğine veya yayılabileceğine dair bir kanıt yoktur .
Şu anda, uzmanlar hayvanlara veya hayvanlardan bulaşma konusunda endişelenmemek gerektiğini ifade ediyorlar. Birçok uluslararası sağlık kuruluşu, evcil hayvanların COVID-19 riski altında olmadığını belirtmiştir. Her zaman olduğu gibi, hayvan sahipleri, iki haftalık yiyecek ve ilaç tedarikini el altında tutmalı, acil durum hazırlık planlarına evcil hayvan ve diğer hayvanları dahil etmeye devam etmelidir.
TANISI NASIL KONULUR? KİMLER DAHA FAZLA ETKİLENİR?
Yeni Koronavirüs’ü tespit edebilmek için gerekli olan moleküler testler ülkemizde mevcuttur. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü laboratuvarlarında çalışılmaktadır. Genel olarak, bu laboratuvar testleri iki kategoriye ayrılır:
Aktif enfeksiyon bulgusu arayan moleküler testler ; ve
MERS-CoV antikorlarını tespit ederek önceki enfeksiyonu arayan seroloji testleri .
Seroloji testleri teşhis veya araştırma amaçlıdır ve tanı amaçlı değildir. Elde edilen veriler doğrultusunda, ileri yaştakiler ve kronik hastalığı olanlarda enfeksiyonun ağır seyretme riski yüksektir.
Hastalık Nasıl Tedavi Edilir? Antibiyotikler işe yarar mı? Aşısı var mı?
Korona virüsün aşısı henüz bulunmamıştır. Yani aşılanarak korunmak ya da tedavi edilmek henüz mümkün değil. Bu arada corona virüsü tedavisi için antibiyotiklerin de fayda sağlamadığını belirtmekte fayda var. Çünkü antibiyotikler virüs değil, bakteriler üzerinde etkilidir. Üstelik bilinçsiz bir şekilde antibiyotik kullanmak sağlığınızı tehdit edebilir. Corona virüsü tedavisi için solunum desteği ve ateş düşürücü ilaçların yanı sıra bağışıklık sistemini güçlendirici tedaviler uygulanır.
Yeni Corona Virüsünden Korunma Yolları Nelerdir?
Dünyada acil duruma neden olan corona virüsten korunmak için bazı önlemler alabilir ve hastalıktan önemli ölçüde korunabilirsiniz. Şimdi, corona virüsten korunmak için ne yapılmalı, anlatalım.
Bağışıklık sistemi, vücuda giren ve zarar verebilecek virüslerle savaşır. Bu nedenle bağışıklık sistemini güçlü tutmak oldukça önemli. A, C, E, D, B12 gibi vitaminler bağışıklık sisteminin güçlenmesine katkı sağlar. Bu vitaminleri içeren yiyecekleri diyetinize dâhil edebilirsiniz. Buna ek olarak hekiminizden kan değerlerinize bakmasını isteyebilirsiniz. Bu sayede vücudunuzda eksik olan vitamin ve mineralleri, doktor tavsiyesiyle takviye olarak alabilir ve bağışıklığınızı güçlendirebilirsiniz.
Bol sıvı, özellikle de su tüketmek vücuttaki toksin maddelerin hızlıca vücuttan atılmasına yardımcı olur. Yani sıvı ihtiyacının çoğu zaman anlaşılamadığı kış aylarında yeterli miktarda su tüketmeye dikkat etmeniz şart!
Elleri sık sık yıkamak da corona virüsten korunmak için oldukça önemli bir yöntem. Özellikle toplu taşıma gibi kalabalık ortamlardan çıktıktan sonra sabun ve ılık suyla ellerinizi yıkamalısınız. Eğer elinizi yıkama imkânınız yoksa alkol bazlı el antiseptiği kullanabilirsiniz.
Kirli ellerinizle ağız, burun, göz ve çevresine dokunmamalısınız. Bu durum, elinizde bulunabilecek virüslerin temas yoluyla vücudunuza girmesine yol açabilir.
Kalabalık ve havalandırılmayan alanlara mümkün olduğunca girmemeyi tercih etmelisiniz. Ev, iş yeri gibi alanları bolca havalandırmalısınız.
Sıklıkla dokunulan yerler olan kapı kollarını ve elektrik butonlarını dezenfektan ürünlerle temizlemeyi es geçmemelisiniz.
Soğuk Algınlığı ya da Gripseniz Diğer İnsanları Korumak İçin Neler Yapabilirsiniz?
Burada bahsettiğimiz elbette sadece corona virüs değil. Nezle (soğuk algınlığı) ya da grip gibi hastalıklarda da çevrenizdeki insanları korumak için bazı önlemler almalısınız.
Damlacıkların hava yoluyla yayılmaması için öksürür ya da hapşırırken ağzınızı kağıt bir mendille kapatmalı, ardından mendili kapalı bir çöp kovasına atıp ellerinizi yıkamalısınız. Eğer mendiliniz yoksa ağzınızı ve burnunuzu kapatmak için ellerinizi değil, dirseğinizi kullanmalısınız.
Önceliğiniz kalabalık alanlara girmemek olmalı. Fakat böyle bir zorunluluğunuz varsa kalabalık alanlarda (örneğin toplu taşıma araçları) ağzınızı ve burnunuzu kağıt mendille kapatmalı, hatta mümkünse tıbbi maske takmalısınız.
Muhammed Zeki Aygur
GİMDES Teknik Bilim Kurulu Üyesi
Veteriner Hekim
Kaynaklar:
Peki, corona virüs nedir? Virüsten korunmak için neler yapmalı? İşte, bu hastalık hakkında bilmeniz gereken detaylar ; Yazının sıkıcı olmaması adına sıkça sorulan sorulara yanıtlar aramaya çalışacağım.
Corona Virüs Nedir?
2019-nCoV olarak adlandırılan corona virüs, solunum yolları enfeksiyonuna neden olan bir virüs çeşididir. Yeni korona virüs, geçtiğimiz yıllarda dünyaya yayılan ve ciddi solunum yolu sorunlarına neden olan SARS-CoV ve MERS-CoV ile aynı ailedendir.
İlk olarak Çin’in Vuhan kentinde görülen ve buradan dünyanın pek çok ülkesine yayılan yeni tip corona virüsün; yaşlılarla birlikte kalp hastalığı, astım, diyabet, kanser, akciğer sorunları ya da bağışıklık sistemini zorlayan hastalığı olanları daha fazla etkilediği belirlenmiş durumda. Her hastalıkta olduğu gibi aynı anda başka bir enfeksiyon geçiriyorsanız etkilenme oranınız artacaktır.
Kuluçka Süresi Ne Kadar?
Korona virüsün inkübasyon yani kuluçka süresi 2 ila 14 gün arasındadır. Yani vücut, hastalığa neden olan 2019-nCoV virüsünü aldıktan 2 ila 14 gün sonra hastalık belirtilerini gösterebilir.
Corona Virüsün Belirtileri Nelerdir?
Vücutta soğuk algınlığı ve grip ile benzer yansımalara neden olan corona virüsü belirtileri; yüksek ateş, öksürük, nefes darlığı, boğaz ağrısı ve burun akıntısıdır. Hastalığın şiddetli gerçekleştiği bünyelerde zatürre, ağır solunum sıkıntısı, böbrek yetmezliği de görülebilir. Üzülerek belirtmek gerekiyor ki ciddi vakalar ölümle sonuçlanabilir.
Corona Virüs Nasıl Bulaşır?
Korona virüsün bulaşma yolu damlacıklarla olur. Öksürme, hapşırma, konuşma nedeniyle ağızdan çıkan damlacıklar havada, tozlarda asılı kalabilir ve solunum ya da yüzeylere temas yoluyla insandan insana bulaşabilir. Solunum yoluyla hastalığın bulaşması için yakın temas gereklidir. Hastalığın tanısının koyulması ise moleküler kan testleriyle mümkündür.
Yeni coronavirus hayvanlardan insana bulaşır mı?
Bir köpekten insana bulaştığı haberleri ise şuan için belirsizliğini koruyor. "Zayıf pozitif" test sonucunun sonuçları belirsizdir ve virüsün varlığının enfeksiyon, çevresel kontaminasyon, çapraz reaktivite veya testin kendisiyle ilgili potansiyel sorunlardan kaynaklanıp kaynaklanmadığı bilinmemektedir. Hong Kong yetkilileri, köpeğin hiçbir klinik hastalık belirtisi göstermediğini, karantinaya alındığını ve bakımının yapıldığını ve durumunu belirlemek için izlenmeye ve test edilmeye devam edileceğini söyledi.
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine (CDC) göre, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki hiçbir hayvan virüsle tanımlanmamıştır ve köpeklerin veya diğer evcil hayvanların COVID-19 ile sözleşme yapabileceğine veya yayılabileceğine dair bir kanıt yoktur .
Şu anda, uzmanlar hayvanlara veya hayvanlardan bulaşma konusunda endişelenmemek gerektiğini ifade ediyorlar. Birçok uluslararası sağlık kuruluşu, evcil hayvanların COVID-19 riski altında olmadığını belirtmiştir. Her zaman olduğu gibi, hayvan sahipleri, iki haftalık yiyecek ve ilaç tedarikini el altında tutmalı, acil durum hazırlık planlarına evcil hayvan ve diğer hayvanları dahil etmeye devam etmelidir.
TANISI NASIL KONULUR? KİMLER DAHA FAZLA ETKİLENİR?
Yeni Koronavirüs’ü tespit edebilmek için gerekli olan moleküler testler ülkemizde mevcuttur. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü laboratuvarlarında çalışılmaktadır. Genel olarak, bu laboratuvar testleri iki kategoriye ayrılır:
Aktif enfeksiyon bulgusu arayan moleküler testler ; ve
MERS-CoV antikorlarını tespit ederek önceki enfeksiyonu arayan seroloji testleri .
Seroloji testleri teşhis veya araştırma amaçlıdır ve tanı amaçlı değildir. Elde edilen veriler doğrultusunda, ileri yaştakiler ve kronik hastalığı olanlarda enfeksiyonun ağır seyretme riski yüksektir.
Hastalık Nasıl Tedavi Edilir? Antibiyotikler işe yarar mı? Aşısı var mı?
Korona virüsün aşısı henüz bulunmamıştır. Yani aşılanarak korunmak ya da tedavi edilmek henüz mümkün değil. Bu arada corona virüsü tedavisi için antibiyotiklerin de fayda sağlamadığını belirtmekte fayda var. Çünkü antibiyotikler virüs değil, bakteriler üzerinde etkilidir. Üstelik bilinçsiz bir şekilde antibiyotik kullanmak sağlığınızı tehdit edebilir. Corona virüsü tedavisi için solunum desteği ve ateş düşürücü ilaçların yanı sıra bağışıklık sistemini güçlendirici tedaviler uygulanır.
Yeni Corona Virüsünden Korunma Yolları Nelerdir?
Dünyada acil duruma neden olan corona virüsten korunmak için bazı önlemler alabilir ve hastalıktan önemli ölçüde korunabilirsiniz. Şimdi, corona virüsten korunmak için ne yapılmalı, anlatalım.
Bağışıklık sistemi, vücuda giren ve zarar verebilecek virüslerle savaşır. Bu nedenle bağışıklık sistemini güçlü tutmak oldukça önemli. A, C, E, D, B12 gibi vitaminler bağışıklık sisteminin güçlenmesine katkı sağlar. Bu vitaminleri içeren yiyecekleri diyetinize dâhil edebilirsiniz. Buna ek olarak hekiminizden kan değerlerinize bakmasını isteyebilirsiniz. Bu sayede vücudunuzda eksik olan vitamin ve mineralleri, doktor tavsiyesiyle takviye olarak alabilir ve bağışıklığınızı güçlendirebilirsiniz.
Bol sıvı, özellikle de su tüketmek vücuttaki toksin maddelerin hızlıca vücuttan atılmasına yardımcı olur. Yani sıvı ihtiyacının çoğu zaman anlaşılamadığı kış aylarında yeterli miktarda su tüketmeye dikkat etmeniz şart!
Elleri sık sık yıkamak da corona virüsten korunmak için oldukça önemli bir yöntem. Özellikle toplu taşıma gibi kalabalık ortamlardan çıktıktan sonra sabun ve ılık suyla ellerinizi yıkamalısınız. Eğer elinizi yıkama imkânınız yoksa alkol bazlı el antiseptiği kullanabilirsiniz.
Kirli ellerinizle ağız, burun, göz ve çevresine dokunmamalısınız. Bu durum, elinizde bulunabilecek virüslerin temas yoluyla vücudunuza girmesine yol açabilir.
Kalabalık ve havalandırılmayan alanlara mümkün olduğunca girmemeyi tercih etmelisiniz. Ev, iş yeri gibi alanları bolca havalandırmalısınız.
Sıklıkla dokunulan yerler olan kapı kollarını ve elektrik butonlarını dezenfektan ürünlerle temizlemeyi es geçmemelisiniz.
Soğuk Algınlığı ya da Gripseniz Diğer İnsanları Korumak İçin Neler Yapabilirsiniz?
Burada bahsettiğimiz elbette sadece corona virüs değil. Nezle (soğuk algınlığı) ya da grip gibi hastalıklarda da çevrenizdeki insanları korumak için bazı önlemler almalısınız.
Damlacıkların hava yoluyla yayılmaması için öksürür ya da hapşırırken ağzınızı kağıt bir mendille kapatmalı, ardından mendili kapalı bir çöp kovasına atıp ellerinizi yıkamalısınız. Eğer mendiliniz yoksa ağzınızı ve burnunuzu kapatmak için ellerinizi değil, dirseğinizi kullanmalısınız.
Önceliğiniz kalabalık alanlara girmemek olmalı. Fakat böyle bir zorunluluğunuz varsa kalabalık alanlarda (örneğin toplu taşıma araçları) ağzınızı ve burnunuzu kağıt mendille kapatmalı, hatta mümkünse tıbbi maske takmalısınız.
Muhammed Zeki Aygur
GİMDES Teknik Bilim Kurulu Üyesi
Veteriner Hekim
Kaynaklar:
- https://www.cdc.gov/coronavirus/mers/lab/lab-testing.html
- https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance/laboratory-guidance
- https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/covid19
- https://ec.europa.eu/info/live-work-travel-eu/health/coronavirus-response_en?fbclid=IwAR1vFes8a-kmf9fH7MFN4JmsOdD0U4kPaA3QfuWYS9G165S-H6InlpAEaA8